Moet je goed kunnen schrijven als je informatie - uit een cursus, presentatie, of verhaal - beter wilt kunnen onthouden? Als je dit artikel uit het NRC van 9 februari 2022 leest zou je denken van wel… Want ja, als je met de hand schrijft onthoudt je informatie beter dan als je het typt, ook al is dat laatste vele malen sneller. De gedachte is dat je door met de hand te schrijven jezelf uitdaagt om de stof actief te verwerken. Alleen: we schrijven niet meer zo veel en zo vaak, en typen kunnen we sneller. Is beter (sneller) schrijven dan dé oplossing om iets te leren of te onthouden? Of is er een andere - betere - manier?
Het antwoord is ja. Die is er.
Als het gaat om het verwerken en onthouden van informatie, dan is beter of sneller leren schrijven niet dé oplossing. We kunnen namelijk niet zo snel schrijven als iemand anders kan praten, waardoor we altijd ‘achter de feiten aanlopen’.
Het resultaat? Onleesbare aantekeningen. En omdat we zo gericht zijn geweest op ‘alles zo veel mogelijk opschrijven’ slaan we de fase van verwerken en filteren van hoofd- en bijzaken over. Daarvoor moet je weer terug naar die (onleesbare) aantekeningen, en hopen dat je er nog uit kunt filteren wat belangrijk was. Dat kost extra tijd, en extra moeite. Zonde.
Om informatie actief te verwerken, is er meer nodig. Je aandacht richten. Actief weten te filteren van informatie. En informatie op een breinvriendelijke manier opslaan. Mijn pleidooi: als we in plaats van lappen tekst schrijven méér gebruik maken van simpel schetsen, slaan we verschillende vliegen in één klap.
Tekenen helpt om te focussen
We moeten ons kunnen focussen op wat we horen en zien. Onze aandacht er bij houden. Zo snel mogelijk meeschrijven met wat je hoort, helpt daar niet bij. Doodlen helpt dan wél, om onze aandacht te richten. Het lijkt doelloos, maar is het niet. Want uit onderzoek blijkt dat we door te doodlen terwijl we luisteren tot 29% meer informatie kunnen onthouden.
Filter op wat belangrijk is - en teken het uit
Om informatie goed te verwerken moet je er iets mee dóen. Hoofd- van bijzaken onderscheiden, de kern uit een verhaal halen, jezelf vragen stellen, samenvatten. Niet alles wat er verteld wordt is even belangrijk. Als je actief filtert op de belangrijke zaken ben je effectiever aan het verwerken.
Dus eerst: goed luisteren en je aandacht richten (weet je nog, doodlen helpt!). En je moet ook weten hóe je filtert op wat belangrijk is. Luister bijvoorbeeld naar signaalwoorden, hoe vaak sommige termen worden genoemd, en hoe de verschillende onderdelen in een verhaal zich tot elkaar verhouden.
Een schets helpt informatie beter te onthouden
Om informatie te onthouden, helpt het om een beeld te hebben. Ga maar na: als je aan iemand de weg vraagt, maak je een plaatje in je hoofd van de uitleg van degene die je de weg wijst.
Beeld ís de taal van ons brein. Zo slaan we informatie op. En als we zelf actief een passend beeld weten te maken en dat koppelen aan de informatie er over, onthouden we véél beter en sneller waar het om gaat. Denk maar eens aan wat je hebt geleerd door middel van een plaatje ipv een rijtje woorden, bijvoorbeeld bij topografie!
Weet je hoe je moet filteren, dan kun je vervolgens het belangrijke in steekwoorden opschrijven, en er een passend beeld bij maken (denk bijvoorbeeld aan een schema, een tijdlijn, de verhouding tekenen tussen verschillende elementen). Want in de tijd dat je kunt doodlen, kun je ook een simpel betekenisvol beeld maken…
Als je zo te werk gaat, ben je meteen al actiever aan het verwerken. En daarvoor hoef je dus niet beter of sneller met de hand te kunnen schrijven. Wat wél belangrijk is, is dieper luisteren en een ándere soort aantekeningen maken. Met minder woorden en meer simpele schetsen.
Moet je daarvoor kunnen tekenen? Niet echt. Het gaat namelijk niet om het maken van een ‘mooi plaatje’. Het gaat er om dat je iets schetst waardoor jíj het beter begrijpt, het beter overziet. Een snelle krabbel is dat véél effectiever dan een perfecte tekening. Het hoeft niet in een museum te hangen…
Wat heb jíj hier aan?
Heel veel, als je het weet toe te passen. En daar heb ik een paar tips voor.
Richt je op een effectieve manier van aantekeningen maken, in plaats van typen (waardoor je niet filtert) of alleen schrijven (waardoor je achter raakt op wat er verteld wordt).
Steek 5 minuten in de voorbereiding. Waar ga je naar luisteren/kijken? Wat is het onderwerp, wat is de insteek van de spreker? Wat weet je er al over en waar ben je nieuwsgierig naar? Hoe lang moet je je aandacht er bij houden?
Gebruik een blanco vel papier en schrijf het onderwerp in het midden op. Werk er verder omheen, op de manier die voor jou past. Er is geen goed of fout… Dit helpt je om op een ruimtelijke manier te werken, want informatie kun je op verschillende manieren ordenen. Als je alles onder elkaar schrijft, heb je ook maar één manier om er doorheen te gaan.
Houd je aandacht er bij door jezelf toe te staan niet alles te schrijven, maar vooral te focussen op wat écht belangrijk is. Leer te luisteren naar de hoofdpunten, naar relaties tussen informatie, naar hoofd- en bijzaken.
En schrijf in steekwoorden, gecombineerd met simpele schetsen die weergeven wat jíj ergens uit haalt. Schrijf/teken de hoofdpunten groter dan de bijzaken. Voeg na afloop eventueel kleur en pijlen toe, zodat je een beter beeld krijgt.
En laat los dat het een kunstwerk moet opleveren, maar beschouw het maken van dit soort aantekeningen als een manier van omgaan met informatie. Je kunt altijd nog een tweede (nettere) versie maken…
PS. Als je simpel en betekenisvol wilt leren tekenen, dan kun je daar binnen 5 minuten mee starten >>
